Aktualności

Z dniem 30 kwietnia br. weszła w życie Konstytucja Biznesu. Jest to pakiet 5 ustaw, których celem jest zreformowanie i uproszczenie przepisów dotyczących prowadzenia działalności. W opinii ustawodawcy Konstytucja Biznesu stanowi największą zmianę prawa gospodarczego w ostatnich latach. Zmiany, które wprowadziła, dotyczą m.in. kwestii relacji przedsiębiorcy z urzędami i załatwiania spraw urzędowych.

Domniemanie uczciwości

Zasada domniemania uczciwości nakazuje organom władzy publicznej przyjmowanie założenia, że dopóki nie nastąpi wykazanie (udowodnienie) przeciwieństwa, przedsiębiorca działa zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów. Zatem organ zobowiązany jest kierować się w swoich działaniach zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów.

W przypadku, gdy przedmiotem postępowania przed organem będzie nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie powstaną niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, organ zobowiązany będzie rozstrzygać je na korzyść przedsiębiorcy.

Z tym, że zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy nie znajdzie zastosowania, jeżeli:

1) w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich,

2) odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów,

3) wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.

„Co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”

Przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Tym samym, może on zostać zobowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa.

Zasada ta ma zastosowanie do obywateli i tworzonych przez nie jednostek organizacyjnych (dotyczy więc jedynie podmiotów prywatnych, a nie dotyczy państwa, w tym samorządu terytorialnego, oraz tworzonych przez nie podmiotów publicznych) i ma swoje źródło w zagwarantowanej przez art. 31 ust. 1 Konstytucji RP wolności człowieka.

Proporcjonalność i bezstronność

Organ zobowiązany jest prowadzić postępowanie w sposób budzący zaufanie przedsiębiorców do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Przedsiębiorca ma prawo w usprawiedliwiony sposób oczekiwać, że praktyka działania organów nie ulegnie nagłej i niezasadnej zmianie.

Zasada proporcjonalności oznacza, że organowi wolno podejmować jedynie takie działania, które są konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu. Zaś zasady bezstronności i równego traktowania nakazują organom władzy publicznej traktować wszystkie podmioty prawa według jednakowej miary jako będące równymi wobec prawa.

Jak czytamy w uzasadnieniu do Prawa przedsiębiorców: „W życiu gospodarczym nikt nie może być dyskryminowany z jakiejkolwiek przyczyny. Zgodnie z zasadami bezstronności i równego traktowania, organy władzy publicznej według jednakowej miary (czyli równo) muszą m.in. oceniać fakt spełniania przez poszczególnych przedsiębiorców stosownych ustawowych warunków wymaganych do uzyskania uprawnień do działalności reglamentowanej, a także według takiej samej miary muszą decydować o wymierzaniu sankcji przedsiębiorcom oraz o treści tych sankcji”.

Przyjazna interpretacja przepisów

Art. 11 Prawa przedsiębiorców wprowadza zasadę przyjaznej interpretacji przepisów. Znajdzie ona zastosowanie w postępowaniach prowadzonych przed organami władzy publicznej, których przedmiotem będzie nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia (np. koncesji lub zezwolenia na działalność gospodarczą). Stanowi ona, że w sytuacji gdy w rozpatrywanej sprawie zaistnieją wątpliwości co do treści normy prawnej (zwłaszcza w razie możliwych wielu różnych interpretacji danej normy prawnej), wątpliwości te należy rozstrzygać na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwią się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania będzie miał bezpośredni wpływ.

Jak wskazał ustawodawca: „Zasada przyjaznej interpretacji przepisów jest już dość mocno ugruntowana w orzecznictwie sądowym. W szczególności na gruncie prawa podatkowego Trybunał Konstytucyjny przyjmuje, że organy administracji publicznej powinny rozstrzygać wątpliwości interpretacyjne na korzyść podatnika, kierując się zasadą in dubio pro tributario. W razie zatem nieusuwalnej wieloznaczności przepisu prawnego należy odtworzyć z niego normę prawną, która uwzględnia interes podatnika. Niejasne regulacje podatkowe nie mogą być interpretowane na jego niekorzyść i jednocześnie na rzecz (na korzyść) państwa. Natomiast na tle ochrony prawa własności Naczelny Sąd Administracyjny opowiedział się za wykładnią zawężającą ingerencję w prawa właściciela. Zasada in dubio pro libertate przenika całe prawo administracyjne. Zgodnie z art. 22 Konstytucji RP zasadą w polskim porządku prawnym jest wolność działalności gospodarczej, zaś jej ograniczenia są wyjątkami, które należy interpretować zawężająco. Przenosząc tę regułę na poziom postępowań przed organami administracji publicznej, należy przyjąć, że przepisy dotyczące działalności gospodarczej, których treść nasuwa wątpliwości, powinny być interpretowane w taki sposób, aby ingerencja w wolność działalności gospodarczej była jak najmniejsza. W takim układzie zasada z art. 11 ustawy jest logiczną konsekwencją obowiązywania wolności działalności gospodarczej”.

Organ chroniący przedsiębiorców

Powołano również instytucję Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Głównym zadaniem Rzecznika będzie zadbanie o właściwe wdrożenie w praktyce zasad Konstytucji Biznesu. Rzecznika będzie powoływał Premier na wniosek Ministra do spraw gospodarki na 6-letnią kadencję. Pierwszy Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców powinien zostać powołany do końca sierpnia 2018 r. Jak sama nazwa wskazuje zajmie się on interesami małych i średnich przedsiębiorców.

Interwencje podejmowane przez Rzecznika będą następowały nie tylko z urzędu, ale w szczególności na wnioski przedsiębiorców oraz ich organizacji. Zatem każdy przedsiębiorca z sektora MŚP w razie jakichkolwiek problemów będzie miał możliwość wystąpienia z wnioskiem o zbadanie jego sprawy i wyjaśnienie zaistniałych wątpliwości.

Źródło:

Gazeta Podatkowa nr 44 (1501) z dnia 1.06.2018

Autor: Kinga Romas